Engero za Baganda eza – N  – Luganda Proverbs prefix – N 

Engero za Baganda eza – N  – Luganda Proverbs prefix – N

 

1. N’aganaafa : gasalirwa essubi

2. Nakamwa ntette – – ( Nnakamwa: )

3. Nammwe mutuulanga bubi : gw’ayagala ye all ku ludda oluliko ekitono

4. Nangalongya (= Na-ngalo-ngya) – – ( Nnangalongya: )

5. N’asirika amanya : ekikere bakibikira kwa kyeya ne kikaaba ku nkuba

6. N’asirikirira amanya : ekikere bwe bakibikira okw’ekyanda, olumbe kwa ttoggo kwe kyabiza

7. Na tte eryawuumanga : bw’erimala okugwa wansi, nga n’abaana abato bagituula mu mayembe

8. Na wano lulyabirawo : nga lwa mwavu

9. Ndaba : gwe batta

10. Ndaba ng’onsuula ngajaba

11. Ndaba ongalabanja : ng’akukyawa takubuulidde

12. Ndabidde ku nnamusa

13. Ndege ziba nnyingi – – ( Endege: )

14. Ndiba nsaba ki? : ye asaba kooterezo

15. Ndibiraba ne nziruka : ye agenda na bapere

16. Ndibirya ne bimpitamu

17. Ndifa n’agange : omukadde ku ssogasoga

18. Ndifiira bwereere : asika evviivi lya nte

19. Ndifiira (= nnanfiira) ku kinene : ) ensanafu ku ggere ssajja (= ku kigere eki-sajja) ) ensanafu ku ntumbwe

20. Ndifiira mu bakazi bannange : bamuyisa mu musiri gwa ntungo

21. Ndifiira mu bangi : bamuyisa ku musiri gwa ntungo (or: afiira mu lukangaga Iwa ntungo)

22. Ndifiira mu basajja bannange : bamuyisa mu musiri gwa kasooli

23. Ndifiira mu ppanda zange : nga n’akamwa kalungi (= ng’ayogera bulungi)

24. Ndifiira wabuguma : ennyenje ku kibanyi

25. Ndifiira waggale : bamuyisa ku kifulukwa (= ku kifulukwa ayitako kkutwe)

26. Ndigalya madda (= olulala) : agalya mu kibanja (= asanga kibanja)

27. Ndiga tekimba : olukimba ng’etomera butomezi

28. Ndigudde : abula agumwetikkira

29. Ndigula kalungi : n’agula enkejje empumbe

30. Ndigwa mu bangi – – ( Ndifiira mu bangi: )

31. Ndikibuulira ani? : nga taliiko mukwano gwe yeesiga

32. Ndikibuulira omulungi : bw’okibuulira omu, kibuna ekyalo

33. Ndikirya jjo : bakimutikka

34. Ndikirya na munnyu : akirya na mazzi

35. Ndiko bannange – – ( Bannange banjagala: )

36. Ndikugula : akunkumula lutembe (= matembe)

37. Ndikulyako ki? : nga ndikulya minyira

38. Ndikutuusa : takutuusa

39. Ndikwata ne mpaayo : nga yasikira musikire

40. Ndi mufu muggya : simanyi bifa magombe

41. Ndi mugezi : nga mubuulire

42. Ndi mukazi mutundwa : nneesibira okunywera

43. Ndi mutuba mulami : n’omuto atema ensimbo

44. Ndi muzibi wa maaso : akange ndya nkutte mu ngalo

45. Ndi nnanti nkalu : ye azimba ku nnanti embisi

46. Ndi nkoko mpanga : ntambula ntolooma

47. Ndi nkoko njeru : seekweka kamunye

48. Ndi ntamu nkadde : siterekwa ewa munnange

49. Ndiraba ezange : nga tawa musibe mmere

50. Ndirwanira mu bakulu bannange : omukadde bamuyisa mu jjobyo

51. Ndirwanira waggale – – ( Ndifiira waggale: ) No

52. Ndirya amadda – ( Ndigalya madda: Tuligalya amadda: )

53. Ndituusa wa? : ka lunzite mpeere

54. Nditwala kalungi : mu kibira avaamu atyo

55. Nditwala kinene : afa tatuuse ku buko

56. Ndiwulira : bamufumbira mu kasooli (or: banuulira mu kasooli)

57. Ndiyimbira mu nkambi e Lubaga

58. Ndudde okwewagira : ) enkolo azirya n’ekiro ) muwogo alya na miti

59. Ndwadde ekula kiro : ye aziika omuliro

60. Ndwadde ya muto – – ( Endwadde y’omuto: )

61. Ndya kya bukaba : ng’emmese ey’omu ggwanika

62. Ndya lumu : yazisa Mulajje

63. Ndya wabiri : ng’olubuto lw’emmandwa

64. Ndyebaza ndya : tagunjula munafu

65. Ne gw’oyagala : gw’osalira omusango ne gumusinga n’omuweerera envuma (or: ng’omuliyirako)

66. Ne gw’ozadde : akukubira ennoma n’ozina

67. Ne munno : akutebya

68. Ne ngejja ng’olulimi lw’ekide

69. Newandibadde tetonnye : ebire tubirabye

70. N’ezikookolima : gaali magi

71. Nfulumire ku mugumu : nga y’anaasika

72. Nfuuyira zirwana : wakasanke mu lwa mpanga

73. Ngabo nzira : ogirabira (= ogimanya) ku biwundu

74. Ngabo tekyala

75. Ngajaba : yeebakira emikono gyombi ne yeerabira ababbi

76. Ng’akwata nimpaayo – – ( Kwata n’owaayo: )

77. Ngalaba : ng’alinda luwombo

78. Ngalo njereere : ziwoomera nnyinizo

79. Nnaana bizitowa : ontikka muzigo (oba bbumba)?

80. Nga ndi masane! : enzirugavu okuzaala amata ameeru!

81. Nnaana tabuulirwa kaama

82. Nga onoobiyinza? : nga bawadde gw’atayagala

83. Nga toba ku ebyo : ataalimye anaafumba? ( Weeyogeza ng’ekitaalimye: )

84. Nga azzeemu : ng’agula omugumba omunafu

85. Nnenda eno : lw’aguzza lw’akubuulira

86. Nnende nfumbire omusajja : bwe ligwa mu vvu, y’asooka okulya

87. Ngigyeyo omwoyo : ng’asotta emmere y’embwa

88. Ngo tebuukira walungi : buli lw’ebuuka, nti ebadde endidde

89. Ngujuuba : bw’egabega bw’egalya (or: bw’agabega bw’agalya)

90. Nguve ku ntono : ng’omuyala asanze we bafumba

91. Njala akukulidde mu kibondo

92. Njala : ) ebuza amagezi ) ekeeta ) ekimbya

93. a Njala : evumbula

94. Njasa biggu : ng’omusamize akuba emiggo

95. Njawukana : eva ku mugga

96. Njogera bye ndaba : nti emmese tenywa mwenge nti mu kita ebadde enoo-nyemu ki?

97. Njogera bye ndaba : nti Gatuulemu wuuyo ajja

98. Njogere nsambye : kabaka amuyita kalaka (= kalatu)

99. Njola ki? : ng’ayola akagubi

100. Njuba ebireese

101. Nkaabira mubikire : naye ankutukidde mu ngalo!

102. Nkaajumbe : temala nju mpya

103. Nkalakkalira : ng’ensiriba y’ejjanzi

104. Nkaliriza eriisa enkoko – – ( Enkaliriza: )

105. Nkalubo : ekira amaluma w’osikasikanya oliira

106. Nkalye nkawulire : asula tiyeebase

107. Nkejje nfu : ekira ennamu okutambula

108. Nkerettanyi : bw’ogitega (or: bagitega) amenvu, erya bibombo

109. Nkizzizza buggya : asinga kinkutuseeko

110. Nkoba za mbogo : zeggya zokka mu bunnya

111. Nkoko ekkuta – – ( Enkoko ekkuta: )

112. Nkoko njeru : yeeyoleka kamunye

113. Nkoko nnyoole : yalema Abaadi (= Abawadi)

114. Nkoko tekuba A hen does not belch

115. Nkoko teyota : bw’olaba eyota nga bagiwujja

116. Nkoko ya mwavu : teggwa meebaza

117. Nkoko yange ebuuka emiyagi : nnyiniyo obuuka omuvule? ( Okekkera ng’omusumba w’enkoko: )

118. Nkoko yange eyo yeeyambula bbombo : nnannyiniyo we yeeyambula aba- longo

119. Nkole mpoomye : Nnalunga yagoya amayuuni

120. Nkolola nsajja egoba ngo

121. Nkolo tenyigwa

122. Nkomaga ka mwana : ye nkomaga mbi

123. Nkonge bw’etekukuba magenda : ekukuba amadda

124. Nkonge ya muvule : nnantagwira kyeya kimu

125. Kkonkome bbi – ( Ekkonkomi: )

126. Nkuba eritonnya ddi? : emutonnya mu kamwa

127. Nkubaguliza nga lw’ebibo

128. Nkuba teyaza kyayo : singa ekitoogo bakitemya mbazzi

129. Nkubye mu kisaka ejjinja : kuwulira bivaamu (= okulaba ekinaabuukamu)

130. Nkuagirira okutega : bw’olitta olimpa (= n’oleeta omwange)?

131. Nkumanyi muze : takuganya (= takulinda) kwetonda

132. Nkusalidde ga nkolwa

133. Nkusuulidde mwoyo :

134. Nkutabadde : omunafu atabaala omulima

135. Nkutaddeko abiri : ow’ettulu g’ateeka ku basengezzi

136. Nkutuse buyiso : sikyadda mu ssasa

137. Nkuwawaabidde : takuviirako awo

138. Nkuwe nkuwadde) ekyanya : ow’amalibu ky’awa ennoga (= akiwa ennoga)

139. Nkuyita okulaba : nga ow’amalibu asanze bafumba ebikongo

140. Nkuyigiriza okutega – ( Nkulagirira okutega: )

141. Nkuyiire nkuwe akanyama akabisi owuute otuzzi

142. Nkwane ono nkwane : talema kugwa mu kabi

143. Nkwatanyekwatanye : Kalambi ne Bbira

144. Nkwatiraako : si bumbowa (= tafuuka mumbowa)

145. Nkwegaanyi : omuggo akwekwesa

146. Nkwesambye : Nnasswi mugalabi

147. Nkwesiga : omukazi munafu yeesiga nnyazaala we

148. Nkwetegule : ejjanzi lyetegula muzadde

149. Nkwettire : amasanda gettira enswera

150. Nkyatudde ku mmere ya baze

151. Nnaabalira ku lugoye : entungule ziwubira

152. Nnabaana bangi : eggobe ntitti (= ttitti)

153. Nnabe-ffulula-biswa

154. Nnabe zzisa : ng’ekiti ky’embazzi ekizisa ginnaakyo

155. Nnaabikyusa : ng’omuganzi aloopa (banne)

156. Nnabugwamu : ng’ow’e Ssambwe

157. Nnabwekomba : nga kadduubaale asebeya

158. Nnabyejeeguula ng’enswa : tennaba kutuuka gy’egenda, ng’embugo esuula

159. Nnabyejeeguula : ng’omuwuulu agaba nsimbi

160. Nnabyewanga : ng’akaliga akaliira mu nte

161. Nnaafiira ku kinene – – ( Ndifiira ku kinene: ) Rowl

162. Nnaagazina dda : ye agenda nago (= nga tagayinze)

163. Nnagenda ne kye bannambye (=– bakuwammye) : ng’enuneeme etodde

164. Nnaggerenjula : bw’akuyita okulya akugeyera emmere

165. Nnaggerenjula : ng’eddimi ly’enjala

166. Nnaagunywanga ne nsulayo : nga gy’agunywedde gy’akwanye

167. Nnagutta : n’alindyamu olukwe

168. Nnajja kulaba nnyabo : bw’atambula (= atuuka) abuna ekyalo

169. Nnajja n’ebyange : bitanga ayonzesa mbuga

170. Nnajja n’ebyange : ne binyiriza embuga

171. Nnajja okumala : tamala mbale

172. Nnajjukiranga ne nseka : nga si ggwe bakigambye

173. Njakablito teyeesigwa

174. Nnaakalyako ani? : abula gw’akkusa

175. Nnakamwa ntette : ng’ageya gw’ayita naye

176. Nnakamwa ntette : ye yabuulira nnyini ttooke, nti ettooke ly’emmanju lyenge-dde

177. Nnakapanka : ng’omukazi akalakata nkumbi nti osiimuulako ki? kuliko ttaka?

178. Nnakatandaggizi : talera wa mugumba

179. Nnakatintigiri : ng’omuzaana adduka obuko

180. Nnakawangiza-nkoto : ng’omukazi aloota ennoma ezirawa

181. Nnakawere akankana : ng’alabye amuweereza

182. Nnakawuka : we kagwa mu nvubo amansula

183. Nnakikubye : tatuuka ku nsonga

184. Nnakkwale tanfuga : nga si mugole we

185. Nnakubyejuula : ng’omusanvu gw’oku nju ne nnyinimu gumukuba

186. Nnakuddamu ntya, jjo? : bw’akukwata takuta (or: akusiba akunyweza)

187. Nnaakukomeka effumu : omukadde akomeka luggi

188. Nnakula sibbye

189. Nnaakuliriranga : ebiwaata ngululu (= mawaata ngululu)

190. Nnaakuloga empyangira : kabootongo z’aloga omuluvu

191. Nnaakumala amamiima : nnabanfuddu ge yamala nnabbubi

192. Nnakumanyanga : eyakumanyanga bw’avaawo, ekkubo liziba

193. Nnaku musana – – ( Ennaku mufunza: )

194. Nnaakussa ekkande : nti kasooli wa kuno tayera awunda awo, ng’ogwa nna- kande kusaawa

195. Nnaakuyigiriza ag’enkolwa

196. Nnaku z’abato : n’atazaala akuba

197. Nnaku za mbwa : n’atagifuna aboggoza

198. Nnakyemalira : ng’engalo ensajja

199. Nnaakyesaga : nga ttu ly’empande

200. Nnakyeyitize : ng’ezzimu eggumba

201. Nnakyeyombekedde gw’ayiisa : gwe gumusambya (= gumukubya)

202. Nnalemwa ebbuzi okutuga : terintunuulidde? ( Anaalemwa ebbuzi: )

203. Nnali nkirabye : enseenene eva ku mumwa gwa nsawo

204. Nnaalinnya : omukazi talinnya nnyumba n’egwa munyale

205. Nnaaliira mtofu : ng’alina gy’aliira

206. Nnalubamba : ng’amatu g’omulwadde

207. Nnalubwa : tagenda gy’atuuka

208. Nnalukalala : muzira asegulirwa mu kkubo

209. Nnalukoola : all mu kibira amayu gaggya

210. Nnalulaba : y’alaba embiriizi z’ekiswa

211. Nnalumanya ne Saalumanya : ffenna mwe tugendedde

212. Nnalwalwayo ajja n’ettu : akira Nnayanguwako

213. Nnalwanjo : alya mu basenze abaggya, ng’emmere bajja nayo mu migugu

214. Nnaalwayo : ng’omuweesi ayota omuliro

215. Nnalwemanya : enseenene ebeera ku mumwa gwa nsawo

216. Nnalwemanyidde : ng’omukadde (= ng’omunafu) atabaaza embazzi

217. Nnaalya bibiri : y’ayombya ennyama

218. Nnamaka abirye : afa enjala

219. Nnamaka abirye : tawongera mwami

220. Nnaamanyira ku ki ebigenda ekiro : nga ne Mukwenda yeetikka? ( Osoboleza wa ebigenda: Ebigenda eldro: )

221. Nnambaalaala : omwenge agunywa kisajja

222. Nnampa-Idmalo : ng’ekkisa ly’embwa

223. Nnampa-we-ngwa : ng’ekituuti kya mayiro

224. Nnampa-we-ngwa : ng’envubu ab’oku ttale bagibuuza omusolo, nti ndi wa nnyanja

225. Nnampa-we-ngwa : ng’omukatoliki atalina mudaali

226. Nnamlira-zzibi : nti balo embogo yamutta nti owange bw’azitta atyo

227. Nnamugalula : eyagalula ejjembe ly’enkoko, eribeera ku mutwe gw’embuzi n’eribeera ku kugulu kw’enkoko

228. Nnamugenyi-mubi : y’asuza omulungi enjala

229. Nnamulanda : ng’ekibere ky’embwa

230. Nnamugereka : eyagereka amayembe ag’enkoko n’agaggya ku mutwe n’agassa ku magulu

231. Nnamuldsa : ajjula emyungu n’emikonda

232. Nnamulimi akutuse olwala

233. Nnamungi tafumba : ayokya

234. Nnamunnoona : ebbala erimu terimubuusa na nnyange

235. Nnamunkanga tadduka buko : kubanga bw’osimba effumu n’ajja n’agwako

236. Nnamunswa : alya ku nswa ze

237. Nnamunye tamala kubala nnyumba : buli ezimbwa ng’agirinnyako

238. Nnamunyi w’atubira : ) enkofu teyitawo ) aali tatengejja (= ayisa mu lyato)

239. Nnamusava w’olumu : ) takusisa lunnyo ) takusuuza ntula

240. Nnamusenga edda : effumu akwata lya nnembe

241. Nnamwanjula : nsawo y’Abagwe

242. Nnaamwatulira : abulako munywanyi we (= abulwako munne, = tabaako munne)

243. Nnandiwunye mu kabwebwe?

244. Nnangalongya : ng’atukula ogumu, agabanya ebiri

245. Nnannimi-bbirye : ng’Omunyolo ow’oku muzibo

246. Nnannyini kabya : tayasa, abumbirira

247. Nnannyini kasooli : y’amuwa abaayi bw’aba azikiriza, nti atuuse ekiryabaayi

248. Nnannyini kiggwa ye akiweebuula : anti ng’akiriiramu emmwanyi

249. Nnannyini kitiko : akkuta kibisi (= bubisi)

250. Nnannyini maka : y’agoonoona

251. Nnannyinimu ayomba : nti newakubadde ewunya, nze empoomedde

252. Nnannyinimu bw’atabaawo : ebikere bitemba enju (= beetemba enju)

253. Nnannyini mufu : ye akwata awawunya

254. Nnannyini mulimo : takeera kwota

255. Nnannyini ndwadde, nkugamba nti siisulewo nti leka kundwaza mwoyo

256. Nnanoga taba : ne mbulwa emmanvu

257. Nnantabuulirirwa : alisaabala obw’ebbumba

258. Nnantabwaza (= nnantabweyaliza) : akuba mu ly’enkejje obusomyo (okunyu- nyunta eggumba lyayo)

259. Nnantagambirwa muka-sse : aligambirwa nnyina

260. Nnantagambwa kabi : ng’ekkubo erigenda mu ffumbiro (= ng’ekkubo ly’omu kiyungu)

261. Nnantaganyula : ng’omunafu omugumba

262. Nnantaggwa buto : ng’akafuba k’ennyonyi ak’enkulu n’ak’ento babubaaza bumuli

263. Nnantaggwa buto : ng’ekifuba ky’ennyonyi baagizaala ku Myanga na kaakati bakibaagisa kamuli

264. Nnantaggwa malambula : ng’omukwano gw’olusuku

265. Nnantakiika : nti embuga egabula baganzi (or: eby’embuga biriibwa baganzi)

266. Nnantalabikalabika : ng’ekimuli ky’endaggu

267. Nnantalaga : abula obwagaliro

268. Nnanteebuuza : atema eteri ndagire (= atema eritali ddagire)

269. Nnasajja : ng’omugga omufa ensonzi

270. Nnasajja : ng’omugomo (= omuya) ogutta emmamba (= ensonzi)

271. Nnasala ngatto : kwewonya maggwa

272. Nnaasiwa mu (kaato) kange : asiwa mu ka bukuku

273. Nnasuze lungaaya : asekera wa npenda nalwo

274. Nnatta aga n’aga : embwa yagatta Nnamugonga

275. Nnaatwala kalungi : mu kibira avaamu atyo

276. Nnawalubwa : tagenda gy’atuuka

277. Nnawolovu : tattirwa ku bbala limu

278. Nnaayitanga ku lusozi : aboola ab’oluganda

279. Nnaayitanga n’abagula : abayiisa gubaggwaako

280. Nnazaala omu : kwewonya obugumba

281. Nnazikuno ajeemera kabaka : ng’azimba Bunyolo

282. Nnazze kulya : agenda njala

283. Nneegendera : bw’afa omuliwa nga ggwe wamutuze

284. Nneekutte ku mugongo gw’enjovu : sigenda kufa nnyanja

285. Nnengejja nga olulimi lw’ekide

286. Nneesittadde ku jjinja : ngudde ku lwayi

287. Nneetambulira makubo gange

288. Nnuma kigumba kyange : bwe bukodo

289. Nnume tetinta ng’omugongo

290. Nnyama ntono : okaayana eri mu ngalo (or: mu nkwawa)?

291. Nnyina abaana bangi : eggobe ntitti

292. Nnyini eka w’ataba : ebikere bitemba enju

293. Nnyini ffumu : tasubwa nnyama

294. Nnyini kakomo : bw’akusaba, ossaawo mukono

295. Nnyini kamwa : y’akagerera ennoga

296. Nnyini kiggwa (or ssabo) : y’akiweebuula

297. Nnyini kitimba : tasubwa nnyama

298. Nnyinimu akugoba : nti nnaasula mu bisegguusi?

299. Nnyinimu atiibwa

300. Nnyinimu w’atali : ebikere bitemba enju

301. Nnyini mwana akubuulira : ko ggwe Bambuulira

302. Nnyini nju w’atabeera – – ( Nnannyinimu bw’atabaawo: )

303. Nnyoko abanga Omunyolo : n’akuzaala mu kika

304. Nnyongereza teba ntono – – ( Ennyongereza: )

305. Nnoonya akalungi : avaamu atyo

306. Nnyonyi ntono : yeekemba byoya (= eyala byoya)

307. Nnyweredde ng’akayinja ak’e Nnalubaale

308. N’ojja olimba : nga limuyiseeko

309. N’omugezi awubwa : omuweesi ekyamuzimbya ku kkubo kulagirirwa

310. N’ow’emu : akoomera

311. Nsambu nkadde : ekuliisa amaluma

312. Nsambu y’ewala : ekuliisa kiro (= lwa ggulo)

313. Nsambu y’ewala : temala njala

314. Nsawo tebba : kya mukama waakyo

315. Nsawo y’omukulu : tebula zziika (= tebulamu zziika)

316. Nsawo ya mukulu wo : tekuterekera

317. Nsaaze busaazi : nga gw’asabye amummye

318. Nsekedde mu kikonde : ng’omuwuulu asikidde abataano

319. Nseenene : nva lugendo

320. Nsiba byange : amala ebyayi mu lusuku

321. Nsiba-mbi : edibya mutere

322. Nsibirwa : lw’efa lw’emanyika nnyiniyo

323. Nsiko : teyomba

324. Nsiko : etuyana kiro

325. Nsimbi emu : tekuba nnyonyi

326. Nsimbi emu : tennyombya nga wa luganda y’agitutte

327. Nsimbi mbi : ewoomera mu kyasa

328. Nsimbi tekubalirwa munno

329. Nsimbi tezeeyamba : omutego azitega gumu

330. Nsimbi : ziwoome

331. Nsimbye bwanda obutavaamu

332. Nsirikirirwa nfiirwa : bannyinaze babiri, enkoko emu!

333. Nsisinkano teba – – ( Ensisinkano: ) Munno

334. Nsobeddwa eka ne mu kibira – – ( Eka ne mu kibira: )

335. Nsolo imenyi : bw’esula ku kyalo timwebaka

336. Nsujju mbi : ekunamira ku lulyo gye yava

337. Nsukusa ekulira ku kiteme

338. Nsula mwange : omuwuulu y’amegga

339. Nsumulula osuna : ebiyiika by’oyagala? ( Nsima otakula: )

340. Nsuuta ani? : nga nsuuta omwana wa mwannyinaze, zooboota

341. Nswa emu : ekira eddembwe

342. Nswaswa eteyanula – – ( Enswaswa: ) Rowl

343. Ntadde : omuti guta malagala

344. Ntamala : nga agafumbwa mu kkobe

345. Ntaama ngevvu : bw’ogirabako omukira nga ya mugagga

346. Ntambaazi ya kinyomo : erinnya omuti nga yeetisse

347. Ntambudde ssajja na mwana

348. Ntamu nnyangu – – ( Entamu ennyangu: )

349. Ntasumika bagitonda wabiri : olubugo nga balututte

350. Ntegedde : ow’omumwa ategeera ng’awudde

351. Ntegedde : y’amala abuuza

352. Ntemera ku lwa jjo : tamiramira, akoowa

353. Nte nsibe lw’efa : lw’emanyika (= lw’emanyibwako) nnyiniyo

354. Ntetenkanyiriza ekonya obuto

355. Ntudde entende : ng’omubbi ow’omu nju

356. Ntudde kitebe – – ( Atudde kitebe: )

357. Ntudde nkaabirwa : okutu gye kutuula ku mutwe agandibadde emabega, gye kukuba embuga

358. Ntudde obukonge : Ndawula bwe yatuula e Kyebando

359. Ntujjo nnungi ekusanga na ga lwayi

360. Ntumwa : tefiira gye baagituma

361. Ntuuse mu lyaffe eddemeezi : abula w’alya ekyemisana

362. Ntuzza-liiso : ng’embwa ekubagiza ginnaayo

363. Ntwalanga ku nkumbi ya nnyabo : asula tiyeebisse

364. Ntya mu kibira : nga ekyamukangawo akimanyi

365. Nva enkoto : nga ky’ayokya kiwedde

366. Nva nnungi : tezirwa kugaga

367. Nva za munyaga : ziriibwa wa mwoyo

368. Nve nkoto – – ( Nva enkoto: )

369. Nvuddeko bukumbu : ng’enkuyege bw’eva ku ggi

370. Nvuma ne nvuma : tizaagalana

371. Nzaala mbi : ekira obugumba

372. Nzaala mbi : teweekula

373. Nze embaga zantama : nga ne ky’ayambala

374. Nze mpoza bitono : nga bya musigire

375. Nze ndi kkubo lya mulimba : likala mmanju

376. Nze ndi nseera bweru : bwe nsa bugenda n’embuyaga

377. Nze nnakula sizannya : nga ayambadde olukadde

378. Nze siyombayomba na nnanda zange – – ( Siyomba: )

379. Nziddemu nziddiddemu) mu bisolo byange : nga mulimu n’ez’embuga

380. Nzigyeyo omwoyo : ng’asotta emmere y’embwa

381. Nzira galeekaana : ate ayiisa mwenge

382. Nziyako (= nzigyako) akajanja ak’omuddukizi w’omuliro